Η Ιστορία

Μετά τον αποκεφαλισμό του Αλή Πασά το 1821 και στις αρχές του Ιουλίου, 250 Παργινοί με οπλαρχηγούς τους Δημουλίτσα, Δεσύλλα και Τσούκο και με επικεφαλής το Ρινιάσσα Περραιβό, βοηθούμενοι και από 50 Σουλιώτες αποβιβάστηκαν στην Παγωνιά, ανέβηκαν κρυφά την Αγία Ελένη -Μακρυνάρος-και μπήκαν πρωί-πρωί στην πόλη χωρίς αντίσταση. Οι Τούρκοι πολιόρκησαν τότε την Πάργα από στεριά και θάλασσα και θα τους έσφαζαν, εάν δεν αιφνιδίαζαν τους Τούρκους 200 Σουλιώτες με οπλαρχηγούς τους Φωτομάρα, Ζέρβα και Δαγκλή, κι έτσι κατόρθωσαν να διαφύγουν στην Κέρκυρα.
Οι Μανιάτες συγκινήθηκαν απ' τον απεγνωσμένο αγώνα των ολίγων Παργινών. Ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης με 800 περίπου μαχητές αποβιβάστηκαν στη Σπλάντζα με σκοπό να ενωθούν με τους Σουλιώτες και να πιάσουν τα μετόπισθεν των Τούρκων. Σε μια απ' τις επιθέσεις στο ύψωμα Αγίας Ελένης σκοτώθηκε ο Κυριακούλης -Ιούνιος του 1822- κι έτσι απότυχε η ευγενική προσπάθεια αλληλεγγύης των Μανιατών.
Το 1831 ο Ρεσίτ Μεχμέτ Πασάς κάλεσε τους Παργινούς να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, αλλά επέστρεψαν μόνο εκατό οικογένειες κι έτσι αποίκισε οθωμανικές οικογένειες απ' τις γύρω περιοχές.
Το 1847 η Πάργα πουλήθηκε στους Ρεσίτ Πασά και Ρεφάτ Πασά κι αυτοί μίσθωσαν τη γη σε μεγάλες τιμές στους Παργινούς.
Το 1913 ο Τσέλιο Μουλιαζίμης -Τούρκος διοικητής της Πάργας- παραδίδει την πόλη στον υπολοχαγό Άγγελο Φέτση στις 22 Μαρτίου.
Το 1930 με συνοδεία ολόκληρου του ελληνικού στόλου επαναπατρίζονται απ' την Κέρκυρα τα ιερά κειμήλια, τα οστά των προγόνων και το λάβαρο της Πάργας.